Hormonale disbalans

Hormonen spelen een hele grote rol in gezondheid en gewicht. Begrip over wat er mis kan gaan met onze hormonen is daarom belangrijk, maar nog belangrijker is het om de hormonen weer in balans te brengen. Want als je hormonen uit balans zijn, kan dat hele vervelende klachten geven en daarmee een enorme impact op de kwaliteit van leven. En dat is niet zo vreemd, want wat wordt er nu niet door hormonen beïnvloed? Of het nu gaat om je stemming, je slaap, je energieniveau, de snelheid van verouderen, je gewicht of je spijsvertering: alles heeft een relatie met je hormonen. Maar we hoeven niet te blijven lopen met klachten of te denken dat we geen invloed hebben op onze hormonen. Door te letten op je leefstijl, je voeding en je omgeving kunnen we onze hormonen beïnvloeden (ze een beetje verwennen) en daarmee de kans op klachten en ziekte verkleinen. Dat wil niet zeggen dat je met begrip of kennis over je hormonen alles kan oplossen of verbeteren. Want als je als vrouw in de overgang komt, zijn je vrouwelijke hormonen grotendeels ‘op’ en wat je dan ook eet of hoeveel je ook beweegt, je zult ze niet weer in dezelfde mate gaan aanmaken. Neemt niet weg dat we wel heel veel zelf kunnen doen om zo goed mogelijk door de overgang heen te komen. Je hormonale balans valt of staat met een gezonde leefstijl!

Wat is het verband tussen hormonen en gezondheid?

Onze omgeving bestaat uit al die dingen die we voelen, horen, zien, proeven en ruiken. Het contact met onze omgeving verloopt via sensoren, de belangrijkste hiervan zijn onze vijf zintuigen. Maar we zitten letterlijk vol met ‘zintuigen’. We zijn ons niet bewust van de werking van deze sensoren, maar ze houden ons lichaam constant aangepast aan onze omgeving, via sensoren herstellen we de  hormonale disbalansen (bijvoorbeeld extreme kou of warmte) die door de omgeving worden veroorzaakt. Veel van deze sensoren bevinden zich in de huid, longen en ons maagdarmkanaal. De informatie die de sensoren opvangen uit de omgeving, wordt onder meer door hormonen aan andere weefsels en vooral aan onze hersenen doorgegeven. De hersenen communiceren op hun beurt weer met andere organen en ook dat gaat via hormonen. Hormonen zijn onmisbaar voor de communicatie tussen cellen en organen. Alle hormonale stoffen werken onderling met elkaar samen en beïnvloeden elkaar constant. Het heeft dan ook niet zo veel zin om je te richten op één orgaan of hormoonsysteem, maar juist op een totaalaanpak van het hormonale systeem.

Een hormoon staat nooit op zichzelf, maar altijd in relatie tot andere hormonen / processen. Hormonen zijn chemische regelstoffen die we zelf kunnen maken, waarmee we dingen in werking kunnen zetten. Het zorgt er dus voor dat een bepaald proces kan gaan plaatsvinden. Ze zijn dus van essentieel belang voor vitaliteit en gezondheid, want duidelijk is wel dat we zonder hormonen kunnen we niet functioneren. Wat zit ons lichaam toch fantastisch in elkaar. Terwijl er van alles om ons heen verandert, kan ons lichaam zich staande houden en overleven. In de natuurlijke omgeving werkt dit perfect, maar de laatste decennia is onze omgeving totaal veranderd. De voeding, het stresslevel, de samenleving, chemische stoffen, onze beweging (of misschien het niet bewegen), etc. Het lijkt soms alsof het lichaam zich niet meer altijd optimaal kan aanpassen, en veel mensen hebben klachten. Dat komt door een hormonale disbalans.

Hormonale disbalans

Een hormonale disbalans is een verstoring in het natuurlijke evenwicht van je hormonen.

Hormonen, dat zijn dus stoffen waar bijna alle vrouwen ergens in hun leven last van hebben. Te veel hormonen, verkeerde hormonen, niet genoeg hormonen meer. Veel factoren kunnen die hormonale balans in ons lichaam verstoren. Vaak speelt stress, en vooral een gebrek aan ontspanning een grote rol. Maar ook verkeerde voeding (denk aan bewerkte voeding), te weinig slaap, een gebrek aan zelfzorg (en dus eigenlijk zelfcompassie), medicijnen (de anticonceptiepil), veroudering, verstoorde darmflora, of een overprikkeld brein. Te veel of te weinig beweging doet ook mee en last, but zeker not least: onze biologische klok. Want ons hele hormoonsysteem wordt namelijk geregeld via ons bioritme; het ritme van dag en nacht. Het dag-en-nachtritme in acht nemen, is een belangrijke voorwaarde voor een gezonde hormoonbalans.

Al deze verstoringen kunnen de volgende problemen geven:

Wat kan er misgaan met je hormonen?

1. Je hormoonproductie kan omlaag gegaan zijn; door veroudering en slijtage. Richting de overgang gaat je lichaam al wat minder schildklierhormoon produceren. Het kan ook komen door een gebrek aan de nodige bouwstoffen. Voor sommige hormonen heeft ons lichaam eiwitten nodig als bouwstof, voor andere hormonen heeft het lichaam vetten (cholesterol) nodig als bouwstof. Zo kan een eenzijdig voedingspatroon ervoor zorgen dat we te weinig voedingsstoffen binnenkrijgen. Het kan ook omlaag gaan door een chronische overproductie van hormonen zoals insuline en bijnierhormonen (cortisol).
2. Je hormonen zijn onderling uit balans; alle hormonale systemen werken met elkaar samen. Een stijging van het ene hormoon zorgt voor een daling van het andere (of juist een stijging; meer testosteron zorgt voor meer schildklierhormoon, minder progesteron zorgt voor minder schildklierhormoon). De verhoudingen tussen de verschillende hormonen zijn belangrijk voor een gezonde balans.
3. Je cellen worden ongevoelig voor hormonen; je kunt je hormonen zien als een soort sleutel die past op een slot; de receptor van lichaamscellen en zet op die manier de cel in werking. Door een overvloed van hormonen gaan de cellen ongevoeliger worden en zal de werking achteruitgaan. Zo kunnen ziektes ontstaan, denk aan een teveel aan insuline kan uiteindelijk diabetes type 2 veroorzaken. Dat kan ook gebeuren door ontstekingen en een teveel aan vrije radicalen in ons bloed.
4. Een teveel aan hormonen wordt niet afgebroken; de afbraak van hormonen vindt plaats in de lever. Deze kan overbelast zijn door medicijnen, alcohol, pesticiden en andere toxische stoffen, etc. Dan kan de lever de hormonen niet voldoende afbreken en blijven er dus te veel hormonen of afvalstoffen in het bloed aanwezig.

Vaak gaat het om een combinatie van factoren.

Symptomen van hormonale disbalans

Zoals je op de afbeelding kunt zien kan een hormonale disbalans zich op vele verschillende manieren uiten:

• Stemmingswisselingen
• Depressie
• Hoofdpijn
• Overgewicht
• Concentratieproblemen
• Slecht slapen
• Opvliegers en nachtelijk zweten
• Onregelmatige menstruatie
• Nergens zin in hebben (ook niet in seks)
• Laag libido
• Haaruitval
• Spier- en gewrichtspijn
• Vermoeidheid
• En nog veel meer..

Dit alles geeft eigenlijk al aan hoeveel oorzaken er zijn voor een hormonale disbalans, en dus hormonale klachten. Hormonen kunnen er alleen voor zorgen dat jij in balans bent als ze ook onderling met elkaar in balans zijn. Veel klachten worden bestreden met medicijnen, maar dat pakt de oorzaak niet aan. Voor, tijdens en na de overgang zijn de hormonen oestrogeen en progesteron (of beter gezegd een gebrek daaraan), dé grote boosdoener als het gaat om de aanmaak van ‘feel good’ stofjes als serotonine en endorfines. Geen wonder dat een vrouw dan allerlei slaap-, stemmings- en onrustklachten krijgt. Slaapmiddelen of antidepressiva lossen de werkelijke verstoring, het tekort aan hormonen, niet op. Als het echt gaat om overgangsklachten dan is hormoontherapie de meest effectieve behandeling. Overleg met je arts wat en of het geschikt kan zijn voor jou. Maar wat kun je zelf doen?

Hormonale disbalans testen

Je kan een hormonale disbalans laten testen bij een gecertificeerd orthomoleculair therapeut. Deze test geeft direct inzicht in jouw hormonale status en gezondheid. Houd er wel rekening mee- dat – zeker voor en tijdens de overgang – hormoonspiegels kunnen schommelen.

Zelfzorg bij hormonale disbalans

Een gezonde leefstijl kan de hormonale verstoring herstellen, en stelt het lichaam in staat zelf allerlei herstelwerkzaamheden uit te voeren. Misschien weet je ook niet eens precies welke hormonen bij jou mogelijk uit balans zijn. Omdat hormonen bijna alles beïnvloeden, kun je met een algehele aanpak van je hormonen ook je algehele gezondheid verbeteren. Dit werkt het beste in kleine stappen!

Een positieve mindset is natuurlijk sowieso heel belangrijk om alleen al in actie te komen en met kleine stappen aan de gang te gaan. Als je in negatieve gedachten belandt en negatieve dingen tegen jezelf zegt, dan worden kleine stappen heel lastig en dan is de kans op een goed resultaat klein. Daar komt bij dat we van nature wat negatief ingesteld zijn, dat is een ingebouwd beschermingsmechanisme tegen gevaar. Maar je kan het brein helpen om meer te focussen op de positieve dingen. Door:

• Te zorgen voor kleine succeservaringen: merk 3 x per dag een klein positief moment of een gebeurtenis / actie op en beloon jezelf. Geef jezelf dus regelmatig een schouderklopje of compliment voor het opmerken van de positieve acties die je doet of dingen je ziet. Het gaat om het bewust ervaren, dat opmerken en jezelf daarvoor belonen. Meer opmerkzaamheid betekent meer bewustwording, dat leidt tot meer en betere zelfzorg en uiteindelijke een gezondere leefstijl.

En ook:

• Kies voor voeding en niet voor vulling. Met de juiste voeding kun je klachten voorkomen of verminderen. Kies zoveel mogelijk voor vers, onbewerkte, pure voeding, geen pakjes en zakjes. Kies voor kleur op je bord, veel groente (300-500 gram per dag)en voldoende fruit (200 gram per dag), veel variatie, gezonde vetten (niet te bang zijn voor vet) en voldoende eiwitten. De juiste koolhydraten (uit groente, fruit, peulvruchten, volkoren graanproducten) en probeer snelle koolhydraten (suikers) en bewerkte voeding te vermijden: wit brood, witte rijst of pasta, snoep, koek, frisdrank etc.
• Voldoende beweging (maar ook niet te veel beweging, te intensief): ideaal is een combinatie van conditie- en krachttraining. Misschien nog wel belangrijker is om het vele zitten vaker te onderbreken. Dat levert enorme gezondheidswinst op.
• Verminder stress en zorg voor voldoende slaap.
• Vermijd toxines: bepaalde stoffen in bijvoorbeeld plastic, medicijnen, voeding en bestrijdingsmiddelen kunnen je hormonale balans flink verstoren.
• Zorg voor gezonde darmen, eet veel vezels uit groente.
• Matig met alcohol en koffie.
• Zorg voor voldoende energie-aanmaak, daar is optimale voeding en een gezonde leefstijl voor nodig.
• Vergeet vooral niet te genieten!

Ontdek hierin wat bij jou past en waar jij je goed bij voelt. Ga vooral ook oefenen, want alleen dan kom je erachter wat het met jou kan doen. En ervaar je de positieve effecten van je gezonde leefstijl, blíjf het vooral doen. Alleen een blijvende verandering in jouw leefstijl (jouw gedrag), geeft een blijvende verandering in jouw gezondheid. Duurzaam resultaat, daar gaan we voor!

Tips om het te blijven doen

1. Stap voor stap, geef jezelf tijd maar kom wel in actie en blijf bewust bezig met kleine stapjes.
2. Planning en structuur, als je patronen wilt veranderen zal je jezelf (en vooral je brein) moeten helpen. Maak een planning. Anders zal het er vaak niet van komen en val je terug in oude gewoontes. Maak stapjes concreet, hoe concreter hoe beter.
3. Leefstijldagboek bijhouden; Houd je voeding, je beweging, je stressgevoel en slaap bij in een dagboek. Zo ontdek je je valkuilen en kun je ze makkelijker aanpakken en bijsturen. Bewust worden helpt enorm.
4. Successen vieren, sta stil bij wat wel lukt. Wees trots op jezelf. Beloon jezelf.
5. Wees niet te streng voor jezelf, elke dag is een nieuwe kans om opnieuw te beginnen. Jij kunt zelf elke dag die keuze maken. Lief zijn voor jezelf helpt.

De overgang en een hormonale disbalans kunnen vervelende klachten geven, zowel fysiek als mentaal. Jouw leefstijl is daarom heel belangrijk voor, tijdens en na de overgang. Er worden veel adviezen gegeven over wat gezond is en wat niet, ik kan me voorstellen dat je het zelf allemaal niet meer precies weet. Kun jij wel wat hulp gebruiken om jouw leefstijl en je hormonen weer op de rit te krijgen? Neem dan contact op, zodat we samen kunnen werken aan jouw hormonale gezondheid.