Hormonale klachten in de overgang: symptomen en behandeling

Hormonale klachten

Hormonen spelen een ongelooflijk belangrijke rol in het leven van een vrouw. Tijdens de puberteit nemen de hormoonspiegels toe en in de jaren daarna beschermen dezelfde vrouwelijke hormonen ons hart, bloedvaten en onze botten. Maar wanneer we halverwege de veertig zijn, dan beginnen de hormoonspiegels langzaam te dalen (soms zelfs nog eerder). En dit zorgt vaak voor vervelende hormonale klachten op lichamelijk, psychisch en emotioneel vlak. Als deze hormoonspiegels dalen komen we in de overgang. ‘Dat wil ik niet!’ is misschien je eerste gedachte over de overgang. Maar ja, er zijn een paar zekerheden in het leven van een vrouw, en één daarvan is dat je vroeg of laat in de overgang komt. Begrip over je hormonen en de klachten die daarbij kunnen horen, kan helpen om wat soepeler door deze fase heen te komen. Want – het kan wel even duren maar – een andere zekerheid is ook: de overgang gaat ook weer voorbij. Hier lees je wat je te wachten staat en hoe je deze storm kan trotseren. 

Wat zijn hormonale klachten?

Zoals ik al zei kan de schommelende hormoonspiegel zorgen voor een hele waslijst aan klachten. Dat heeft vooral te maken met de afname van oestrogeen, een van onze vrouwelijk hormonen. We hebben oestrogenen overal in ons lichaam nodig. In de hersenen, botten, huid, spieren en gewrichten, baarmoeder en ook in je hart. Ze hebben een belangrijke beschermende functie. Oestrogeen wordt door de eierstokken gemaakt en rond je vijftigste jaar (gemiddeld) stoppen je eierstokken met de productie. Trouwens ook met de productie van progesteron, het andere vrouwelijke hormoon die nog wat eerder al een daling inzet. Maar de afname van oestrogeen is dé grote boosdoener als het om hormonale klachten gaat. Dat begint al in de jaren ervoor, dan zijn de eierstokken ook niet meer optimaal maar produceren nog wel hormonen. Je bent dan misschien nog gewoon ongesteld, maar die eerste hormonale veranderingen zijn al wel in gang gezet. Je menstruatie wordt steeds onregelmatiger en je kan al wat last krijgen van je hormonen.  

Je kunt in deze fase, ook wel de perimenopauze genoemd, ook vage klachten ervaren zoals stemmingswisselingen, geheugenverlies, hoofdpijn, minder concentratie, sneller boos zijn, angst, etc. In de periode voor de menopauze vervalt de aanmaak van progesteron sneller dan die van oestrogeen. Veel vrouwen – en artsen trouwens ook – denken dan nog niet aan de overgang. Deze klachten kunnen lijken op een depressie of burn-out, waardoor soms een verkeerde diagnose (en behandeling!) wordt gesteld. Hoe lang de peri-menopauze kan duren? Dat verschilt per vrouw, maar zeker een paar jaar en bij sommige vrouwen wel zeven jaar. 

Op de gemiddelde leeftijd van 51 jaar is het aantal eitjes echt ‘op’, de eierstokken stoppen nu echt met de productie van je hormonen. Vanaf dat moment ben je onvruchtbaar en is de menopauze – zo wordt de allerlaatste menstruatie genoemd – een feit. De menopauze is dus echt een moment in de overgang. Best verwarrend, want die termen worden vaak door elkaar gegooid. Na de laatste menstruatie stopt de progesteronaanmaak helemaal en de aanmaak van oestrogeen zakt met tachtig procent tot een stabiel laag niveau. Je eierstokken zijn wel gestopt met de productie maar vanuit ons lichaamsvet (dat buikje wat daar aan het groeien is) wordt ook nog wat oestrogeen aangemaakt. Een jaar na je laatste menstruatie ben je postmenopauzaal. Je weet dus pas wanneer je menopauze was als je één jaar niet meer ongesteld bent geweest. Je lichaam heeft nog wel een paar jaar nodig om te wennen aan die hormonale veranderingen. Het kan dus even duren voordat je hormonen weer in balans zijn. Gemiddeld duurt de postmenopauze twee tot vijf jaar, maar heb je pech dan kan het nog veel langer zijn. Het is dus belangrijk om hormonale klachten te herkennen en op tijd te behandelen. Je hoeft er echt niet mee te blijven lopen.

De peri- en postmenopauze vormen samen met de menopauze de overgang. Het is dus de gehele periode waarin je als vrouw de overgang maakt van vruchtbaar naar onvruchtbaar. De periode van veranderende menstruatie, de laatste menstruatie (de menopauze) en de jaren erna. Elke fase in de overgang heeft aandacht en een andere aanpak nodig. De gehele overgang duurt gemiddeld vijf tot tien jaar, maar dat kan helaas ook langer zijn. En dan die klachten die je hele leven op z’n kop kunnen zetten..pffff.

Symptomen van hormonale klachten 

Uit onderzoek blijkt dat zo’n 80 – 90 % van alle vrouwen klachten ervaart tijdens de overgang. Dat kan variëren van een beetje last tot dusdanig veel last dat de klachten professioneel en sociaal functioneren in de weg staan. Bij 60% van de vrouwen in de overgang zijn klachten zo ernstig dat behandeling gewenst is, hormonaal of niet-hormonaal.

Er zijn heel veel klachten die door de overgang kunnen komen, maar gelukkig komt het zelden voor dat iemand ze allemaal heeft. In de medische wereld worden overgangsklachten in twee groepen verdeeld: de typische overgangsklachten en de atypische. 

De typische en meest beruchte klachten zijn:

• Opvliegers en nachtzweten (nachtelijke opvliegers) en komen bij ruim 80 procent van de vrouwen in verschillende mate voor. Door de schommelende hormoonspiegel raakt het temperatuurcentrum in de hersenen verstoord. Hierdoor neemt de gevoeligheid voor warmte toe en krijgen vrouwen voor of in de overgang het sneller te warm. Als je een opvlieger hebt, verspreidt een warm, gloeiend gevoel zich over je hele lichaam. Je krijgt het vreselijk heet, het zweet loopt met straaltjes over je voorhoofd en tussen je borsten en je wilt nog maar één ding: je kleren uit! Een opvlieger duurt meestal een paar minuten en door de vaatverwijding kan je bloeddruk even dalen met duizeligheid en soms misselijkheid tot gevolg. Opvliegers komen vaak op een moment dat je ze niet kan gebruiken, zijn soms zo hinderlijk dat je kwaliteit van leven eronder lijdt. Hormoontherapie kan dan een uitkomst zijn. 

Soms zorgen deze warmteklachten ervoor dat je slecht slaapt, waardoor je overdag erg moe bent en je last kunt krijgen van concentratieproblemen, stemmingswisselingen, stress. 

Je kan ook last krijgen van hartkloppingen, wat kan leiden tot een vicieuze cirkel van meer angst of stress, waardoor het elkaar juist versterkt.

Uiteraard kan hormoontherapie ook gebruikt worden als de klachten milder zijn. Of je wilt langer van de beschermende werking van de vrouwelijke hormonen profiteren! Maar dat is nog niet gebruikelijk in Nederland, om standaard hormonen voor te schrijven voor vrouwen in de overgang puur ter bescherming tegen hart- en vaatziekten en botontkalking. Ook dementie wordt hierbij genoemd maar daar is nog meer onderzoek voor nodig. 

Andere typische klachten:

• Veranderingen in de menstruatie: onregelmatige cyclus, verandering in de bloedingen: van soms heel heftig tot heel weinig.
• Vaginale veranderingen zoals atrofie (droogheid) en meer kans op vaginale infecties.
• Urineverlies en blaasontstekingen: Oestrogeen is ook van belang voor je blaas. Het verzorgt de doorbloeding van je blaas en plasbuis en gaat het dunner worden van het slijmvlies tegen. Een paar jaar na de laatste menstruatie (menopauze) wordt het slijmvlies steeds dunner en kan gevoeliger worden voor bacteriën. 

Atypische klachten

• Moeheid
• Slecht slapen
• Geheugen- en concentratiestoornissen
• Stemmingswisselingen
• Depressieve klachten
• Hartkloppingen
• Migraine/hoofdpijn
• Spier- en gewrichtsklachten
• Blaasklachten
• Droge slijmvliezen (ogen, neus, mond)
• Haaruitval
• Gevoelige borsten
• Figuurverandering
• Seksuele veranderingen: o.a. laag libido
• Minder zorgzaam zijn
• Botontkalking
• Droge huid

Ben je in de overgang of is er iets anders aan de hand?

Poeh! Dat is een hele rij aan klachten, en dat zijn ze nog niet eens allemaal. Veel van deze klachten horen ook bij het normale verouderingsproces dat intreedt door de daling van het oestrogeen. Een drogere huid, haaruitval, urineverlies, spier- en gewrichtsklachten (minder soepel en dus stijver), droge slijmvliezen kunnen blijvend zijn. Er zijn in dezelfde periode vaak ook wel opvliegers of nachtzweten aanwezig, want als die er helemaal niet zijn, dan is het niet zo duidelijk dat het om de overgang gaat en kan het ook iets anders zijn. Tip: houd eens een klachtendagboek bij, zo krijg je inzicht in je klachtenpatroon en dat kan helpen bij een goede behandeling. Om je wat meer duidelijkheid te geven bespreek ik de meest gangbare symptomen hieronder ook nog afzonderlijk.

Slecht slapen

Slaap is heel belangrijk voor je algehele fysieke en mentale gezondheid, voor je energieniveau en conditie. Goed slapen betekent dat je overdag weerbaarder bent, en minder vatbaar voor ziektes. Ook zal een goede slaap zorgen voor hormonale balans en is essentieel voor herstel. Niet lekker door kunnen slapen, regelmatig wakker worden zijn vaak klachten die de overgang als eerste aankondigen. Door het dalende progesteronniveau (ons zen-hormoon) kunnen problemen met slapen ontstaan en deze kunnen helaas jaren blijven bestaan. Met alle gevolgen van dien. Slaapgebrek kan o.a. leiden tot:

• Overgewicht
• Diabetes type 2
• Hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk
• Angst en depressie
• Snellere veroudering

Het dalende progesteron kan ook slaapapneu veroorzaken, dat betekent dat je ademstops hebt, die je zelf niet merkt. Het resultaat van slaapapneu kan zijn dat je niet uitgerust wakker wordt, snel geïrriteerd en erg moe bent. 

Veel vrouwen nemen in deze fase hun toevlucht tot yoga, mindfulness of mediatie. Je leert er goede ontspanningsoefeningen die je ’s nachts – als je ligt te woelen – kunt toepassen. Zorg voor voldoende beweging overdag, zorg ook voor voldoende daglicht (bevordert serotonine; ons gelukshormoon).

Geheugen- en concentratiestoornissen

Op mentaal gebied komen geheugen- en concentratiestoornissen vaak voor. Denk aan vergeetachtigheid, verminderde denksnelheid, woorden vergeten of vergeten wat je ook alweer ging doen. Zulke klachten worden ook wel brainfog genoemd en vermoeidheid draagt hier uiteraard ook aan bij. Zulke klachten verbeteren vaak vanzelf met de tijd en kunnen na de overgang gelukkig weer verdwijnen. 

Stemmingswisselingen

Soms is er al voordat je menstruatie verstoord raakt aan je stemming te merken dat er iets aan de hand is. Bij het minste of geringste raak je uit balans. Waar komen die stemmingswisselingen, huilbuien en dat sombere gevoel vandaan? De schommelende en dalende oestrogeenspiegel speelt hierin een rol. Oestrogeen stimuleert het effect van serotonine, endorfine en dopamine: drie boodschapperstofjes in je brein die horen te zorgen voor een goede en stabiele stemming. Wanneer voor en tijdens de overgang de oestrogeenspiegel instabiel wordt, zal je stemming hierop reageren doordat bovengenoemde stofjes minder gestimuleerd worden. Je kunt je het ene moment gewoon goed voelen, en vervolgens heel emotioneel of angstig zijn en een kort lontje hebben. De gevoeligheid hiervoor verschilt per vrouw. 

Depressie

Emotionele veranderingen kunnen je enorm dwarszitten en opbreken. Het zijn niet alleen stemmingswisselingen en huilbuien die je parten kunnen spelen. Sommige vrouwen voelen zich vooral somber, staan met een gedeprimeerd gevoel op en slepen zich door de dag. Bedenk dat een depressie echt iets anders is dan ‘gewone’ somberheid door de aard en duur van de symptomen. 

De overgang alléén kan een depressie niet triggeren: je moet dan een erfelijke aanleg hebben of de depressie wordt uitgelokt door een traumatische ervaring, zoals een scheiding, het verlies van een geliefd persoon, of werkeloosheid. Vrouwen die eerder een depressie hebben meegemaakt, kunnen in de overgang weer depressief raken. Bespreek je klachten met je huisarts of specialist, blijf er niet mee lopen.

Botten

Het hormoon oestrogeen zorgt bij vrouwen ook voor sterke botten. Wanneer dit hormoon afneemt, neemt dus ook de bescherming van je botten af. Vanaf je veertigste jaar wordt je botweefsel sneller afgebroken dan opgebouwd. Dat begint heel traag, maar neemt in snelheid toe na de menopauze. Deze botontkalking (osteoporose) kan leiden tot botbreuken, maar vaak wordt dan botontkalking niet herkend. Deze breuken leiden weer tot mindere levenskwaliteit. Er is gelukkig een goede behandeling mogelijk. Botontkalking voorkomen begint echter al lang voor we ons zorgen hoeven te maken over onze botten. Hoe meer je aan lichaamsbeweging deed tijdens je jeugd, hoe groter je maximale botmassa zal zijn. Toch blijft beweging ook voor, tijdens en na de overgang van groot belang.

Spier- en gewrichtsklachten 

Ook deze klachten worden vaak gemeld tijdens de overgang en zijn deels ook te verklaren door het dalende oestrogeenniveau. Oestrogeen is een echte ‘collageenbouwer’, collageen is een eiwit dat je banden, pezen en spieren soepel houdt. Het komt niet alleen voor in je gewrichten, maar ook in je huid en vaten. In je gewrichten houdt het je kraakbeen op peil en zorgt voor elasticiteit van banden en pezen. In de overgang kun je een soort stijfheid gaan ervaren en dan met name in de kleine gewrichten (bijvoorbeeld je handen en voeten). 

Huidveranderingen

Je huid blijft strak door twee eiwitten: collageen en elastine. Oestrogeen stimuleert de productie van collageen. Collageen zorgt voor volume en stevigheid en elastine is belangrijk voor de veerkracht van je huid (maar ook van je vaten, slagaders, blaas en longen). Vanaf het 25e, 30e levensjaar begint de hoeveelheid elastine en collageen al een beetje af te nemen. Hierdoor ontstaan de eerste lijntjes en rimpeltjes en begint je huid langzaam te verslappen. Uiteraard krijgen ook invloeden van buitenaf, zoals roken en zonnen, meer vat op de huid als elastine en collageen vermindert. Door het dalende oestrogeenniveau neemt het elastine en collageen in je huid nog verder af, waardoor rimpels steeds zichtbaarder worden. Je huid wordt droger, dunner en je kunt sneller last krijgen van huidirritaties. Suikers, alcohol en roken hebben een versterkend effect op huidveroudering. 

Hormoontherapie uitsluitend ter bescherming van de conditie van je huid wordt in Nederland niet of nauwelijks gedaan. Uit onderzoek blijkt wel dat het extra oestrogeen in hormoon substitutie therapie (HST) het collageen en de doorbloeding van de huid beter op peil houden.

Als je haar maar goed zit

Zowel oestrogeen als progesteron zorgen voor de groei van je haar. Daling van beide hormonen betekent helaas dat je sneller haar verliest. Naarmate je verder in de overgang komt, en zeker na je laatste menstruatie, zul je merken dat je haar dunner en brozer wordt en minder glanst. Toch hoeft de overgang niet de enige oorzaak te zijn. Haaruitval wordt vaker gezien bij medicijngebruik, schildklierproblemen, stress, vitaminetekort, chronische ontstekingen, rokers, schimmelinfecties of een ijzertekort. Al deze factoren kunnen ook een verstoring van de hormoonbalans geven. Meestal stopt de overmatige haaruitval vanzelf wanneer je hormoonhuishouding weer in balans is. Als je haarproblemen langer dan zes maanden duren, is het raadzaam naar de huisarts of dermatoloog te gaan. Ook kan een bezoek aan een haarkliniek wellicht weer zorgen voor een vollere haardos. 

Figuurverandering

Ons veranderende lichaam tijdens de overgang is een schrikbeeld van veel vrouwen: flink wat kilo’s erbij, een dikke buik (waar is mijn taille gebleven?) en een platte kont. De meeste vrouwen veranderen van een peer in een appelvorm. Je ooit zo mooie en slanke taille verdwijnt en je billen worden slapper, je benen dunner, je borsten gaan hangen en ook het vel van je bovenarmen zwabbert lekker mee. HELP!

Door de daling van je oestrogeenspiegel neemt je spiermassa af. In het begin zul je daar nog niet zoveel van merken, maar vanaf je 50e zorgt de combinatie van een tragere stofwisseling (verbranding) en de afname van je spierweefsel voor een verandering van je figuur. Gemiddeld komen vrouwen 2 tot 4 kilo aan door de overgang. Wanneer je niks verandert in je leefstijl kan dat echter nog veel meer zijn. Let dus goed op je eet- en leefgewoonten en blijf vooral bewegen (bewegen is goed, meer bewegen is beter!). Meer bewegen is niet alleen belangrijk voor je spiermassa, maar ook voor de gezondheid van je hart, hersenen en botten. 

Seksuele veranderingen

Tijdens de overgang daalt de aanmaak van oestrogeen steeds meer. De doorbloeding van je huid wordt helaas minder en dat geldt ook voor je vagina. Oestrogenen zorgden er onder andere voor dat vanaf je puberteit je vagina altijd wel een beetje vochtig was. Oestrogeen houdt vocht vast in je gewrichten, je huid en ook in de vagina die daardoor lekker soepel blijven. Daalt je oestrogeenniveau dan wordt je vagina in niet opgewonden toestand droger en kwetsbaarder. De huid van je vagina wordt dunner (atrofie genoemd) en de slijmvliezen drogen uit. Je kunt hier verschillende klachten door krijgen zoals, pijn, jeuk, irritaties. Het kan een branderig en schurend gevoel geven, er kunnen zelfs kleine wondjes ontstaan. Door de overgang verandert het vermogen om seksueel opgewonden en dus vochtig te raken niet. Wat wel verandert is dat je minder vochtig bent in een niet-seksuele situatie en dat de doorbloeding (wat ook door gewone veroudering komt) van je geslachtsdelen minder kan zijn, waardoor je vaak meer tijd nodig hebt om voldoende opgewonden te raken. 

De gevolgen

Ik heb net een hele rij klachten besproken, maar de overgang heeft ook gevolgen voor vrouwen die geen of maar weinig last hebben van deze klachten tijdens de overgang. Vaak is deze fase in het leven van een vrouw een kantelpunt met betrekking tot hun gezondheid en levensverwachting. Door de sterke daling van de vrouwelijke hormonen zijn we niet meer beschermd tegen hart- en vaatziekten en botontkalking (osteoporose), en vrouwen die jong (< 44 jaar) in de overgang komen hebben meer kans op dementie. Omdat er nog wel wat oestrogeen wordt opgeslagen in het vetweefsel, zijn het juist de slankere vrouwen die een nog hoger risico lopen. De overgang heeft dus impact op je hart, je botten en je brein en je totale welzijn.

Ook goed om te weten: overgangsklachten kunnen ook ontstaan ná de menopauze, maar wel altijd binnen twee tot drie jaar daarna. Klachten die je pas vele jaren later krijgt, hebben echt een andere oorzaak en zijn dus géén overgangsklachten. Neem dan altijd contact op met je huisarts voor verder onderzoek naar de echte oorzaak. 

Behandeling bij hormonale klachten

Het ontbreken van onze vrouwelijke hormonen heeft veel consequenties  voor onze gezondheid. Waar voor de overgang je hormonen je hielpen om gezond en soepel te blijven, zul je dat na de overgang vooral zelf moeten doen. We willen allemaal zo gezond mogelijk ouder worden en daar is niks mis mee. Jouw leefstijl neemt hierbij een belangrijke plaats in. Ons lichaam is heel bijzonder en kan heel veel herstellen of terug in evenwicht brengen. Natuurlijk kunnen we er niet omheen dat onze vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron afnemen,  met alle gevolgen en hormonale klachten van dien. Hoe kunnen we er dan toch voor zorgen dat we zo goed en positief mogelijk door de overgang heen komen? 

Met stip op 1: leefstijl

De behandeling van overgangsklachten moet altijd per vrouw individueel bepaald worden, maar voor elke vrouw geldt: dat de manier waarop je leeft en omgaat met jezelf van grote invloed is op je kwaliteit van leven. Ook voor, tijdens en na de overgang. Wat doe je allemaal voor je hormonale gezondheid? Hoe ziet jouw leefstijl eruit? Ben jij je bewust van je eigen patronen? Denk aan slaap, voeding, beweging, zingeving, stress verminderen, ontspannen, etc. Hoe is de balans tussen werk en privé? 

Jouw leefstijl heeft absoluut veel invloed op jouw gezondheid, maar ook op jouw klachten. Je kunt door je leefstijl aan te passen al hele mooie stappen zetten naar meer balans in je hormonen. Er is onderzoek gedaan naar de effectiviteit van een leefstijlprogramma op overgangsklachten en kwaliteit van leven. Er werd een afname gezien van menopauzale klachten bij vrouwen in de leefstijlgroep, namelijk minder lichamelijke klachten, verbetering van seksueel functioneren en minder opvliegers. Het belang van leefstijl neemt in de samenleving een steeds grotere rol in. Gezonde voeding en voldoende beweging laten vaak binnen enkele weken tot maanden een aantoonbaar positief effect zien op de algehele fysieke en mentale klachten.  

Leefstijlverandering voor hormonale balans

Je leefstijl aanpassen lukt het best in kleine stappen en daar wil ik je graag bij helpen, zodat jij precies weet wat je kunt doen maar vooral ook hóe je dat kunt doen. Het komt echt aan op DOEN! Je kan er nog zo veel over lezen maar als je niet aan de slag gaat, zal je kennis je ook niet helpen. Ben jij gemotiveerd om je leefstijl aan te passen en kun je wel wat hulp gebruiken? Neem dan contact op, dan gaan we samen aan de slag om jouw hormonen weer in balans te krijgen. 

Op 2: Hormoon Suppletie Therapie

Hormoontherapie is de meest effectieve behandeling van hormonale klachten. Het is nationaal en internationaal erkend en (na leefstijlaanpassing) behandeling nummer 1. De voordelen van hormoontherapie:

• Beter kwaliteit van leven
• Vermindert opvliegers en nachtelijk zweten
• Vermindering van mentale klachten, minder last van somberheid, kort lontje
• Verbetert slaap (omdat je minder opvliegers en zweetaanvallen hebt)
• Minder last van spier- en gewrichtspijn
• Verlaagd het risico op hart- en vaatziekten met 30%
• Kan beschermen tegen terugkerende urineweginfecties
• Gunstig effect op werkvermogen 

Voor wie?

• Als je hinderlijke overgangsklachten ervaart
• Preventie en / of behandeling van lange termijn effecten van een oestrogeentekort (bijvoorbeeld bij vroegtijdige overgang)
• Bij urogenitale klachten die gerelateerd zijn aan het afnemen van je vrouwelijke hormonen. Denk aan droge vagina, jeuk, urineverlies, pijn bij het vrijen, etc.

Om het effect goed te kunnen beoordelen moet je minimaal 6 weken wachten, sommige vrouwen ervaren al eerder positieve effecten. Na 3 maanden is het effect optimaal, merk je geen verschil of heb je juist last van bijwerkingen? Dan kan de medicatie aangepast worden. Eventueel een andere toedieningsvorm kiezen in overleg met je arts. Blijf jaarlijks op controle gaan, bij klachten natuurlijk eerder. Overgangsklachten duren gemiddeld drie jaar maar dat kan ook wel tien jaar zijn. Hormoontherapie stelt deze klachten niet uit! Er wordt soms langer dan vijf jaar behandeld, zeker als dat de wens van de vrouw zelf is. Jij als vrouw bent leidend daarin, althans zo zou het moeten zijn. Voel je je niet gehoord of gezien bij je huisarts, vraag dan een verwijzing voor een overgangsconsulent of (gespecialiseerde) gynaecoloog. 

Na het stoppen met hormoontherapie komen de risico’s op hart- en vaatziekten, osteoporose (botontkalking) wel terug, maar dan ben je ook een stuk ouder en dus krijg je op latere leeftijd pas met die risico’s te maken. Hormoontherapie heeft voor- en nadelen, bespreek deze met een arts, overgangsconsulent of (gespecialiseerde gynaecoloog).

Sommige vrouwen zijn gevoeliger voor hormonen en reageren ook gevoeliger op medicatie, het is niet geschikt voor iedereen. 

Op 3: Niet-hormonale behandeling

Hormoontherapie werkt dus het beste tegen overgangsklachten als opvliegers, slapeloosheid, vaginale droogheid en stemmingswisselingen, maar is niet altijd geschikt of gewenst. Ook het effect van leefstijlaanpassingen is bewezen effectief. Er zijn ook genoeg vrouwen die om uiteenlopende redenen geen hormonen willen of mogen gebruiken. De weerstand is best nog groot en de commercie speelt daar goed op in. Het aanbod van niet-hormonale producten is heel groot. De vraag ook, net als de behoefte aan betrouwbare informatie. Er zijn verschillende meer en minder natuurlijke alternatieven voor hormoontherapie. Een kleine greep:

• Monnikspeper (Vitex agnus-cactus) wordt vaak het overgangskruid genoemd. Kan helpen bij onregelmatige, maar ook hevige menstruaties. Of juist bij heel lichte, maar te frequente bloedingen. Het helpt onze gelukshormonen serotonine en dopamine reguleren.
• Chinese engelwortel (Angelica sinensis) voor meer kracht en minder warmte. Tegen moeheid en slapeloosheid. Stimuleert je bloedcirculatie.
• Rode klaver (Trifolium pratense) boost je stofwisseling en bron van fyto-oestrogenen kan helpen hormoonschommelingen op te vangen. Kan opvliegers verminderen en slijmvliezen van de vagina dikker en beter doorbloed maken. Verbetert elasticiteit van slagaders. 
• Salie (Salvia officinalis) de redder in nood. Staat bekend als het anti-opvliegerkruid en kan opvliegers en nachtzweten verminderen. Maar helpt ook bij droge huid, slijmvliezen of vagina. Heeft fyto-oestrogene werking, en stimuleert je galblaas. Maken de hormonale schommelingen je emotioneel of nerveus? Of ben je vergeetachtig en kun je niet goed concentreren. Neem dan een kopje saliethee.

Natuurlijk zijn er ook goede supplementen om ter aanvulling te gebruiken, zoals magnesium, vitamine D, omega 3, eventueel een multivitamine. 

Conclusie

Het mag duidelijk zijn dat overgangsklachten een behoorlijke invloed op je kwaliteit van leven hebben. Het kan je wereld echt op zijn kop zetten en je hebt misschien wel het gevoel dat je jezelf af en toe kwijt bent (‘wie is die vrouw?’), weet dan dat het een fase is. Dat je jezelf daarin op weg kunt helpen door je leefstijl onder de loep te nemen en te kijken waar de mogelijkheden liggen. Er is echt heel veel mogelijk! En als leefstijlaanpassingen alleen niet voldoende zijn, kun je kiezen voor hormoontherapie of iets anders.

Voor de keuze van een (alternatieve) therapie is het belangrijk dat er wordt gekeken welke overgangsklachten bij jou aandacht vragen. En dat alle voor- en nadelen goed uitgelegd worden, zodat je zelf een weloverwogen keuze kunt maken. Wil je hier meer over weten? Doe dan mee met het leefstijlprogramma voor 40+ vrouwen ‘En Nu Jij!’ en ontdek wat je allemaal zelf kunt doen om je hormonale gezondheid te verbeteren. Of wil je misschien weten hoe voeding jou kan helpen, wat je nu wel of juist niet zou moeten eten en drinken? Neem gerust contact met mij op, zodat we samen kunnen kijken welke stappen voor jou waardevol kunnen zijn voor je hormonale balans. Ik help je graag!